กลุ่มตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ

กลุ่มตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ ตำบลปงยางคก อำเภอห้างฉัตร จังหวัดลำปาง

โครงการเยาวชนส่งเสริมภูมิปัญญาท้องถิ่น

ประวัติความเป็นมาของภูมิปัญญาตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ

ตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณเป็นผลผลิตของภูมิปัญญาชาวบ้านตำบลปงยางคก ที่มีมาแต่ในอดีตซึ่งยังไม่มีเครื่องใช้ไฟฟ้า จึงได้ใช้น้ำมันก๊าดเป็นเชื้อเพลิง แต่การใช้น้ำมันก๊าซเป็นเชื้อเพลิง ก่อให้เกิดมีควันดำและกลิ่นเหม็น ทำให้เกิดการพัฒนารูปแบบโดยใช้เชื้อเพลิงที่หาได้ง่ายภายในชุมชนหรือในบ้าน เช่น น้ำมันพืช น้ำมันงา น้ำมันที่เหลือจากการการประกอบอาหาร แทนการใช้น้ำมันก๊าซ แล้วพัฒนารูปแบบให้มีความเหมาะสมกับการใช้งาน ปัจจุบันตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ มี 3 ขนาด ได้แก่ เล็ก กลาง และใหญ่

ตะเกียงโบราณของตำบลปงยางคกเป็นส่วนหนึ่งในตำนานของชุมชน โดยในตำนานได้กล่าวถึงเหตุการณ์ครั้งดังกล่าวไว้ว่า ในช่วงปลายของกรุงศรีอยุธยา นครเชียงใหม่และอาณาจักรล้านนาเป็นเมืองขึ้นของพม่า ส่วนลำปางเป็นนครรัฐอิสระ กระทั่วท้าวหนานมหายศ เป็นชาวพม่าที่มาครองเมืองลำพูน ยกทัพมาตีชนะเมืองลำปาง และตั้งศูนย์บัญชาการที่วัดพระธาตุลำปางหลวง เหล่าบรรดาประชาชนจึงได้ขอให้หนานทิพย์ช้าง ซึ่งมีความเก่งกล้า มีความเชี่ยวชาญในอาวุธปืนยาวและหน้าไม้ เป็นผู้นำในการกอบกู้นครลำปาง โดยสามารถรบชนะ และสังหารท้าวมหายศ ได้ที่วัดพระธาตุลำปางหลวง ชาวเมืองจึงร่วมกันสถาปนาหนานทิพย์ช้าง ขึ้นครองนครลำปาง ในปี พ.ศ. 2275 ได้ชื่อว่า พระเจ้าทิพย์จักรสุลวะฤๅไชยสงคราม หรือ พ่อเจ้าทิพย์ช้าง หรือ พ่อเจ้าหนานทิพย์ช้าง (บ้านปงยางคก)

หนานทิพย์ช้าง ได้ใช้ตะเกียงโบราณเป็นกลอุบายหนึ่งในการล่อศัตรูในการรบ เพื่อหลอกล่อศัตรูให้เข้ามาหาที่สว่าง และ กลุ่มของหนาทิพย์ช้างจะอยู่ในที่มืดเพื่อโจมตีศัตรู ที่เข้ามาในโจมตีในฐานที่ตั้ง ที่มีการจุดตะเกียงไฟไว้ และทำการหลอกล่อกลอุบายแบบนี้หลายครั้งจนทำให้พ่ายพลของพม่ามีจำนวนลดลงเป็นจำนวนมาก เหตุการณ์สำคัญเกิดขึ้นเมื่อหนานทิพย์ช้างได้รอบเข้าไปในวัดทางท่อระบายน้ำปลอมเป็นคนลำพูนเข้าไปส่งข่าวแก่ทัพพม่า เมื่อสามารถเข้าไปวัดได้ ไปถามทหารว่าแม่ทัพเป็นคนไหน ตนมาจากลำพูนเพื่อมาส่งข่าว ทหารพม่าหลงเชื่อ ก็ชี้บอกแม่ทัพท้าวมหายศซึ่งขณะนั้นนั่งเล่นหมากรุกอยู่ในศาลาหลวง เมื่อหนานทิพย์รู้ว่าแม่ทัพคือคนไหน ก็ใช้ปืนที่พกมายิงจนแม่ทัพพม่าเสียชีวิตและสามารถยึดเมืองกลับคืนมา

ตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ มีเอกลักษณ์ที่สำคัญคือการเลือกใช้วัถตุดิบ โดยใช้ไม้สักเท่านั้นเป็นวัตถุดิบในการทำตะเกียง มีรูปแบบเฉพาะ และผลิตด้วยการทำมือ ใช้เทคโนโลยีง่ายๆ ระดับชาวบ้านปัจจุบันมีหน่วยงานภาครัฐเข้ามาส่งเสริมและสนับสนุนจนกลายเป็นสินค้าโอทอป (OTOP) ที่ได้มาตรฐานสินค้าชุมชน (มผช.) และได้รับการจดสิทธิบัตนในปี พ.ศ.2555

                

การติดต่อ

คุณพิมพร เป็งยังคำ

Tel. 089-9212309

ขั้นตอนการทำตะเกียงน้ำมันพืชแบบโบราณ